Jak wychować psa – od czego zacząć?

Przygotowaliśmy dom na przyjęcie szczeniaka. Mamy legowisko, miseczki, zapas najwyższej jakości karmy, maty i kontakt do najlepszego weterynarza w naszej okolicy. Maluch, który do nas trafił ma najprawdopodobniej około 8-10 tygodni i… co dalej?

Musimy sobie przede wszystkim zdawać sprawę z tego, że przeprowadzka i pierwsze dni w nowym otoczeniu będą dla szczeniaka stresujące. Dlatego na początku nie zmieniajmy psiakowi diety oraz stwórzmy mu maksymalnie bezpieczne i spokojne warunki do zapoznania się z nowym domem i jego zapachami. To czas na socjalizację i budowanie więzi ze szczeniakiem.

Gdy szczeniak już zaadaptuje się w nowym otoczeniu i poczuje się z nami bezpiecznie, możemy rozpocząć trenowanie najważniejszych umiejętności, czyli naukę czystości i naukę zostawania samemu w domu, a także oduczanie gryzieni rąk i nóg domowników czy niszczenia rzeczy (w zależności od potrzeb i zachowań konkretnego psiaka). Ważna jest również nauka zasad prawidłowej zabawy (w tym puszczania / oddawania zabawek) i nauka samokontroli, w ramach których pies trenuje dodatkowo cierpliwość i panowanie nad własnymi emocjami.

Rozpoczynając szkolenie szczeniaka, czyli naukę pierwszych komend, musimy pamiętać, że koordynacja ruchowa i umiejętność skupiania uwagi u młodego pieska jest zdecydowanie mniejsza niż u psa dorosłego. Dlatego naukę warto prowadzić poprzez zabawę i w odpowiednio dopasowanych do możliwości psiaka sesjach szkoleniowych (niezbyt długich, najczęściej do trzech udanych powtórek danego ćwiczenia).

Najważniejsze zasady i aspekty szkolenia szczeniaka:

• uczymy tylko jednej komendy w danym momencie – naukę kolejnej rozpoczynamy po opanowaniu poprzedniej;
• szkolenie należy rozpocząć od nauki reagowania psa na jego imię oraz skupiania uwagi na opiekunie;
• wybór pierwszej komendy, której chcemy nauczyć psa jest bardzo ważny – to komenda, którą pies będzie wykonywał niemal automatycznie przez całe swoje życie, dlatego zdecydujmy na naukę komendy praktycznej i przydatnej (np. siad, leżeć czy na miejsce), zamiast komend, które można zaliczyć do tzw. sztuczek (np. daj łapę, daj głos czy turlaj się);
• naukę komend najlepiej zacząć od tzw. komend ratujących życie, czyli przywołania oraz komendy zostaw;
• przydatne polecenia, których możemy uczyć w następnej kolejności to: siad, leżeć i na miejsce;
• ważne jest również nauczenie psa tzw. komendy zwalniającej, dzięki której pies będzie wiedział, że dane polecenie się skończyło;
• naukę sztuczek i komend dotyczących sztuczek najlepiej jest odłożyć w czasie – wykorzystajmy szczenięcy wiek i łatwość uczenia się na polecenia najważniejsze z punktu widzenia dobrej i bezpiecznej współpracy psa z człowiekiem.

Wychowanie i szkolenie psa, w tym nauka posłuszeństwa i eliminacja zachowań agresywnych – jest możliwa w każdym wieku. W zależności od rasy psa oraz jego osobistej historii (to szczególnie ważne w kontekście psów ze schroniska) konieczne jest dobranie odpowiednich metod szkolenia (do najpopularniejszych i obecnie najczęściej stosowanych należą: metoda pozytywna połączona z metodą klikerową).

Mitem jest, że dorosłego, kilkuletniego psa, a nawet psa – seniora nie można nauczyć nowych komend czy zabaw bądź sztuczek. Psi behawioryści podkreślają, że umiejętna, odpowiednio prowadzona i konsekwentna praca z psem w każdym wieku może być efektywna i pozwalać m.in. na eliminację złych przyzwyczajeń czy zachowań. Ponadto trenowanie psów dorosłych to doskonały sposób na utrzymanie ich w dobrej kondycji fizycznej i intelektualnej.

Najczęstsze pytania o szkolenie i wychowanie dorosłych czworonogów dotyczą psów ze schroniska i psów, u których chcemy zminimalizować ryzyko zachowań agresywnych lub wyeliminować zachowania agresywne.

Wychowanie psa ze schroniska, może być trudniejsze jednak nie jest niemożliwe. Psy ze schroniska mogą być równie pojętnymi uczniami, co psy, które nie mają za sobą trudnych, życiowych historii. Adoptując psa ze schroniska musimy się nastawić na dłuższy proces adaptacji, który będzie od nas wymagał podwyższonej uważności i zaangażowania. Na początku konieczne jest zapoznanie psa z okolicą (w tym wskazanie mu miejsca, w którym będzie mógł załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne), zapewnienie miejsca do odpoczynku i spożywania posiłków, przedstawienie psu wszystkich domowników (również innych zwierząt), określenie zasad obowiązujących w domu (wszyscy domownicy muszą ich przestrzegać!), a także ustalenie planu dnia, którego zwłaszcza w pierwszym okresie należy ściśle przestrzegać.

Szkolenie psa ze schroniska możemy rozpocząć, gdy pies już nieco się zaadaptuje i nabierze do nas zaufania. Na początku należy sprawdzić czy pies reaguje na swoje imię (lub nauczyć go reagowania na nowe imię) oraz zweryfikować znajomość podstawowych komend. Dalsze kroki należy wdrażać stopniowo, w razie potrzeby korzystając z pomocy behawiorysty.

Agresja u psów jest jednym z najczęstszych i równocześnie potencjalnie najbardziej niebezpiecznych problemów, z którym może się zmierzyć opiekun psa. Pies może być agresywny w stosunku do siebie samego, w stosunku do innych psów i/lub ogólnie innych zwierząt, lub w stosunku do ludzi (zarówno obcych, jak i domowników – wszystkich lub wybranych). Można również wyróżnić agresję terytorialną i agresję wobec przedmiotów (np. samochodów). Aby skutecznie redukować i eliminować zachowania agresywne, konieczne jest poznanie przyczyn agresji, a następnie wdrożenie odpowiednich metod szkolenia. Tutaj niezwykle jest nasza cierpliwość i pełna odpowiedzialność za psa.

Osoby, które chcą zgłębić temat wychowania psa – mogą skorzystać z porad w formie vlogów i podcastów lub sięgnąć po fachową literaturę. Książek o psach i wychowywaniu psów jest bardzo dużo. Możemy wybierać spośród zarówno luźno napisanych poradników, jak i książek wysoce specjalistycznych, profesjonalnie analizujących poszczególne aspekty m.in. wychowywania psów.

Oto kilka pozycji, po które naszym zdaniem warto sięgnąć:

• „Szczęśliwy pies” Dorota Sumińska – autorka jest doświadczoną lekarką weterynarii i publicystką, książka dedykowana jest osobom początkującym, które będą mieć w domu psa po raz pierwszy;
• „Słuchając Psa” Zaniewska Zofia, Wojtków Piotr – autorzy są zawodowymi behawiorystami, którzy w dość prosty, ale bardzo merytoryczny sposób przekazują opiekunom psów (zarówno początkującym, jak i nieco bardziej zaawansowanym) informacje o nowoczesnym wychowaniu czworonoga, w oparciu o właściwe rozpoznawanie potrzeb i zrozumienie;
• „Pies i człowiek” Jean Donaldson – książka, która pomaga zrozumieć psy i odróżnić ich naturalne zachowania od nieposłuszeństwa, a następnie wskazuje kierunki szkolenia i sposoby na wychowanie idealnego psa;
• „Przechytrzyć psa” Kirsten Mortensen & Terry Ryan – T. Ryan to członkini wielu organizacji związanych z szkoleniem psów, zajmująca się zawodowo szkoleniem psów oraz szkoleniem ich opiekunów i doradców behawioralnych, w książce znajdziemy obszerną wiedzę o pozytywnych metodach szkolenia psów, sposobach mądrego i skutecznego motywowania czworonogów oraz patenty na poradzenie sobie z najczęstszymi problemami (np. psią nadpobudliwością, wskakiwaniem na ludzi, ciągnięciem smyczy, niszczeniem przedmiotów itp.).

Jak wychować psa, by ten stał się godnym zaufania członkiem naszej rodziny? Musimy pamiętać, że wychowanie czworonoga zaczyna się od socjalizacji, która tworzy bazę dla kolejnych etapów szkolenia. Jeśli zapraszamy do naszego domu szczeniaka – dajmy sobie i jemu czas na zaadaptowanie się w nowym otoczeniu. To samo dotyczy zresztą każdego psa, również psów dorosłych, adoptowanych ze schroniska.

W pierwszej kolejności skupmy się na nauce najważniejszych umiejętności (m.in. tych związanych z czystością i zostawaniem samemu w domu) oraz praktycznych komend (w tym komend ratujących życie, czyli przywołania i polecenia zostaw). Planując szkolenie psa lub w dowolnym momencie, gdy pojawią się jakiekolwiek wątpliwości – warto skonsultować się z doświadczonym behawiorystą, który podpowie nam np. jak postępować z psem ze schroniska czy psem przejawiającym zachowania agresywne.