Pamięć psa – jak długo pies pamięta właściciela?

Wiara w to, że pies będzie pamiętał swojego właściciela po długich miesiącach czy nawet latach, to jedna kwestia. Drugą jest to, w jaki sposób działa w ogóle pamięć psa. Naukowcy od dawna szukają klucza do rozpracowania sposobu działania psiego mózgu. Jedną z czołowych badaczek, poszukujących odpowiedzi na pytanie, jak długo pamięta pies i tym samym większej ilości podobieństw do ludzkiego umysłu, jest Claudia Fugazza z instytutu MTA-ELTE Comparative Ethology Research Group z Budapesztu.

Wykonywane przez nią eksperymenty potwierdziły, że psy posiadają zdolność umysłową charakteryzującą ludzi, a mianowicie: pamięć epizodyczną. To znaczy, że są w stanie zapamiętać sytuacje, które działy się w przeszłości. Trzeba więc brać pod uwagę swoje zachowania względem psa oraz innych ludzi. Być może jest to też powodem, dla którego psy ze schronisk boją się określonych sytuacji czy przedmiotów – w ich pamięci związane są one z przykrymi dla nich wspomnieniami czy wydarzeniami, zupełnie jak w przypadku ludzi.

Badaczka podczas trwania projektu Family Dog Project wykazała, że psy potrafią doskonale zapamiętać nie tylko określone komendy, ale również konkretne zachowania czy miejsca. A to sprawia, że znajdują się znacznie bliżej ludzkich zdolności percepcyjnych, niż się nam może wydawać. Jednocześnie taki wynik eksperymentu nakierowuje nas na wniosek, że zwierzęta te mogą mieć również swoje własne wspomnienia. A jeśli tak, siłą rzeczy muszą też pamiętać swoich właścicieli, nawet wtedy, kiedy są daleko od nich. Jednak jaki wpływ mają rezultaty badań na szukanie odpowiedzi, jak długo pies pamięta właściciela?

Historii na temat psów radośnie witających żołnierzy powracających z misji po latach do domu, spędzających czas na cmentarzach przy nagrobkach swoich właścicieli, czy w określonych punktach miasta, gdzie zawsze spotykały się ze swoimi panami, można nieskończenie mnożyć. To jednoznacznie wskazuje na czas, jak długo wstecz sięga zwierzęca pamięć. Czy pies pamięta przeszłość? Zdecydowanie tak, co więcej, detale związane ze swoim właścicielem są dla niego zawsze jednymi z najcenniejszych. Według innego badacza, Nicholasa Dodman’a z Tufts University of Maryland, zwierzęta te bardzo dokładnie pamiętają swoich właścicieli. Nawet po dziesięciu latach są w stanie pamiętać szczegóły, takie jak zapach.

W kręgach naukowych spekuluje się nad jeszcze jedną kwestią, a mianowicie nad sposobem zapamiętywania przez psy. Człowiek posiada pamięć wybiórczą, wymagającą koncentracji – dokładnie odwrotnie, niż dzieje się to w przypadku psów. Czworonogi zapamiętują incydentalnie, co znaczy, że nie muszą się na tym koncentrować, czego efektem jest zapamiętanie również okoliczności, w jakich dane wydarzenie miało miejsce.

Właśnie pamięć incydentalna, połączona z umiejętnością zapamiętywania i odbierania emocji sprawia, że pies w taki lub inny sposób reaguje na określone sytuacje. Zwierzę może cieszyć się na widok określonej zabawki czy reagować konkretnym zachowaniem w odpowiedzi na określony gest czy ruch. Jednak tak samo może reagować strachem czy agresją, na przykład na niektóre przedmioty lub ruchy.

Pamięć u psa jest zaskakująco dobra. To dzięki niej – pamięci długotrwałej i epizodycznej – zwierzę jest w stanie wielokrotnie wykonywać polecenia, a nie tylko się ich nauczyć, jest też w stanie wpuścić na posesję twoich znajomych lub zwierzę, które poznało w przeszłości. Co więcej, nie tylko są w stanie rozgraniczyć innych przychodzących do domu lub spotykanych na ulicy jako: „swoich” i „obcych”, ale również zapamiętać ich, odróżniać od siebie i zapamiętywać sytuacje i wydarzenia, w jakich wspólnie brali udział. Na przykład pies zapamięta, kiedy i w jakich okolicznościach dostał po nosie od kota, będzie też pamiętał, kto z witanych w drzwiach gości ostatnim razem przyniósł mu smakołyk.

Pamięć psa działa na zasadzie skojarzeń, jeśli chodzi o przedmioty czy wydarzenia. Pogryzione meble czy sygnał karetki, która zabiera kogoś bliskiego psu do szpitala, będzie w jego umyśle przez chwilę i nie wywoła emocjonalnej reakcji. Jednak gdy zwierzę usłyszy taki sygnał ponownie, z pewnością przypomni go sobie, kojarząc ze smutną dla niego nieobecnością właściciela. Analogicznie będą „działać” u czworonoga pozytywne wspomnienia. W ten sam sposób będą w psim umyśle funkcjonować wszystkie detale związane z właścicielem: wspólnie spędzony czas, ale i bardziej konkretne dane, jak zapach, dźwięk głosu, gesty czy specyficzne ruchy.